زانو جوشی، لوله‌ای است که بین دو لوله یا تیوب بلند نصب می‌شود تا امکان تغییر جهت سیال، معمولاً با زاویه ۹۰ درجه یا ۴۵ درجه را فراهم کند. اگرچه امروزه زانویی ۲۲.۵ درجه‌ای نیز ساخته شده است. انتهای این لوله، ممکن است برای شرایط جوش لب به لب، رزوه شدن (معمولاً ماده) یا جوش سوکتی و غیره ماشین کاری شود. هنگامی که دو انتهای لوله از نظر اندازه متفاوت باشند؛ به زانویی به کار رفته در آن “زانویی کاهنده” گفته می‌شود.
شعاع زانویی چیست؟
شعاع زانویی، میانگین شعاع خمیدگی است. اگر شعاع برابر قطر لوله باشد، به آن “زانویی شعاع کوتاه” یا “زانویی SR” گفته می‌شود، که به طور معمول برای خطوط لوله کم فشار و کم سرعت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چند نوع لوله زانویی فولادی وجود دارد؟
لوله زانویی از لحاظ زاویه، نوع اتصال، طول و شعاع و نوع ماده می‌تواند متغیر باشد.
طبقه بندی زانویی بر اساس زاویه:
همانطور که می دانیم با توجه به جهت سیال در خطوط لوله، زانویی را می‌توان به درجههای مختلفی مانند ۴۵ درجه، ۹۰ درجه و ۱۸۰ درجه تقسیم کرد که متداول‌ترین درجه‌ها می‌باشند. همچنین، برای برخی خطوط لوله خاص، این محصول با زاویه ۶۰ درجه و ۱۲۰ درجه نیز وجود دارد.اگر شعاع از قطر لوله بزرگتر باشد، R ≥ ۱.۵، آن را “زانویی شعاع بلند” یا “زانویی LR” می‌نامند، که برای خطوط لوله فشار قوی و جریان زیاد استفاده می‌شود.
لوله زانویی ۹۰ درجه
عملکرد این لوله، به این صورت است که جهت سیال را با زاویه ۹۰ درجه تغییر می‌دهد. این لوله به عنوان “زانویی عمودی” نیز شناخته می‌شود. این درجه، در کلیه سیستم‌های خط لوله رایج است و بیشترین استفاده را در انواع مختلف زاویه زانویی دارد. زیرا برای ساخت و ساز فولادی مناسب است.
لوله زانویی ۹۰ درجه شعاع بلند
این لوله فولادی، بین لوله‌ها یا تیوب‌ها با طول‌های مختلف نصب می‌شود. این امر به تغییر جهت ۹۰ درجه‌ای سیال کمک می‌کند. و معمولاً برای اتصال شیلنگ‌ها به پمپ‌ها، زهکشی‌های عرشه و شیر استفاده می‌شود.
لوله زانویی ۹۰ درجه شعاع کوتاه
این لوله، همان محصولی است که در بالا ذکر شد، با این تفاوت که قطر آن کوتاه‌تر است. بنابراین، این نوع لوله فولادی اغلب در مواردی که فضا کافی نباشد؛ استفاده می‌شود.
لوله زانویی ۴۵ درجه
این محصول، بعد از لوله زانویی ۹۰ درجه، دومین لوله رایج است که مورد استفاده قرار می‌گیرد.
لوله زانویی ۴۵ درجه شعاع بلند
این نوع لوله، بین دو لوله نصب می‌شود تا جهت سیال با زاویه ۴۵ درجه تغییر یابد. این محصول، در مقایسه با زانویی ۹۰ درجه، اصطکاک کمتر با فشار پایین‌تری ایجاد می‌کند.
لوله زانویی ۴۵ درجه شعاع کوتاه
زانویی SR با زاویه ۴۵ درجه معمولاً هم می‌تواند به مس، پلاستیک، فولاد، چدن و سرب و هم می‌تواند به وسایل ضد زنگ و لاستیکی متصل شود. همچنین. این محصول، به طور گسترده در مواد شیمیایی، مواد غذایی، تأسیسات آبرسانی، صنایع الکترونیکی، خطوط لوله شیمیایی، باغبانی، تولیدات کشاورزی، خطوط لوله تجهیزات خورشیدی، خط لوله تهویه هوا و سایر زمینه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
لوله زانویی ۱۸۰ درجه
این محصول، به تغییر جهت سیال با زاویه ۱۸۰ درجه کمک می‌کند، زیرا معمولاً منجر به کم شدن فشار می‌شود. کاربرد این لوله، محدود به سیستم حداقل رسوب گذاری و تلاطم کم می‌باشد.
طبقه بندی زانویی بر اساس نوع اتصال:
طبق حالت اتصال، زانو جوشی را می‌توان به زانویی با جوش لب به لبی butt welded elbow))، زانویی با جوش سوکتی )socket welded elbow( و زانویی رزوه دار (threaded elbow) طبقه بندی کرد.
زانویی با جوش لب به لبی
این محصول، یک زانویی فولادی است که با پرس گرم یا فورجینگ شکل می‌گیرد. به صورت جوش مستقیم به لوله فولادی نصب می‌شود. این لوله، نسبت به سایر انواع اتصالات عمدتا برای زانو جوشی با فشار و دمای بالاتر استفاده می‌شود.
زانویی با جوش سوکتی
این لوله نیز به انتهای لوله و اتصالات جوش داده می‌شود. انتهای این محصول، بر خلاف زانویی با جوش لب به لب، دارای ناحیه ذوزنقه‌ای شکل می‌باشد. برای عملیات جوشکاری، انتهای لوله را در این ناحیه قرار می‌دهیم. باید توجه داشته باشیم که قطر زانویی با قطر بیرونی لوله مطابقت داشته باشد. سپس عملیات جوشکاری را انجام می‌دهیم تا آن‌ها را به هم متصل کنیم. بنابراین، قطر واقعی انتهای زانویی SW، از قطر زانویی بیشتر است.
زانویی رزوه دار
شکل زانویی رزوه دار، شبیه به زانویی SW است، با این تفاوت که سطح داخلی ناحیه ذوزنقه ای شکل، توسط ماشینکاری به رزوه تبدیل شده است. نصب و باز کردن این لوله راحت‌تر است. همچنین برای تعمیر و نگهداری خطوط لوله مفید می‌باشد.
طبقه بندی زانویی بر اساس نوع ماده:
با توجه به جنس بدنه شیرآلات، زانویی می‌تواند از جنس فولاد ضدزنگ، فولاد کربنی و فولاد آلیاژی باشد.
لوله زانویی فولاد کربنی
استانداردهای ذکر شده مواد در فولاد کربن در زیر آورده شده است:
ASTM 234 WPB and WPC ASTM A420 WPL6 MSS-SP-75 WPHY 42, 46, 52, 56, 60, 65 and 70
لوله زانویی ضد زنگ
این محصول، از استحکام و مقاومت در برابر خوردگی بالاتری نسبت به زانویی استیل کربنی برخوردار است. برای عملیات سطحی کلی، در محیط‌های با خوردگی بالا مانند گیاهان شیمیایی، خطوط لوله دریایی و گاز، از زانویی استنلس استیل استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که عملیات سطحی در صنایع غذایی و اهداف بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مواد استنلس استیل با استانداردهای ذکر شده به شرح زیر است:
ASTM A403 WP 304/304L, 316/316L
ASTM A270
زانویی ضد زنگ ۹۰ درجه
زانویی ۹۰ درجه از جنس استنلس استیل، پر مصرف‌ترین زانویی لوله برای خطوط لوله ضد زنگ می‌باشد. غیر از این، زانویی ۴۵ درجه از جنس استنلس استیل است که هر دو مورد، نیاز بسیاری برای جوش لب به لب، جوش سوکت و اتصالات رزوه‌ای دارند.
نحوه ساخت لوله زانویی فولادی
برای شکل گیری این لوله‌های فولادی، انتخاب‌های بسیاری وجود دارد. با این وجود، در مقایسه با سایر فرایندهای تولید، کاملاً ساده تلقی می‌شود.
انتخاب اول برای تولید زانویی فولادی
ابتدا می‌توانیم انتهای بسته شده از یک پوسته مدور چند ضلعی را جوش دهیم. هنگامی که داخل لوله از فشار متوسط پر می‌شود، مقطع عرضی آن از چند ضلعی به شکل لوله تغییر می‌کند. تحت فشار داخلی، این مقطع، یک پوسته مدور خواهد بود. قطعه حاصل را می‌توان به چهار زانویی ۹۰ درجه یا شش زانویی ۶۰ درجه یا هر اندازه مورد نیاز دیگر برش داد. با توجه به پیشرفت‌های فن آوری، فرآیند جوشکاری در کاربردهای مختلفی قابل استفاده است. به عنوان مثال، اکنون می‌توان لوله زانویی فولادی با قطر بزرگتر، به ویژه قطر بزرگی که در شعاع بلند قرار دارد، جوش داده و تولید کرد.
انتخاب دوم برای تولید زانویی فولادی
همچنین می‌توان مستقیماً لوله بدون درز یا لوله درز دار را به عنوان مواد زانویی فولادی خریداری کرد. سپس بدنه لوله را با دستگاه گرمایش حرارت داد و سپس با درجههای مختلف در قالب شکل داد. به طور کلی، فولاد کربن از کربن بالایی برخوردار است، که قطعاً استحکام و سختی بیشتری به شما می‌دهد، اما انعطاف پذیری کمتری دارد.
نظری نیست